فصلنامه ره آورد نور
سال بیست و دوم شماره 82 (پیاپی 99، بهار 1402)

مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، پیشگام در داده پردازی علوم اسلامی است و گروه حدیث نور، از پرسابقه ترین گروه های علمی این مرکز است که تاکنون بنا بر شرح وظایف خود، نرم افزارهای مختلفی را در حوزه حدیث، تولید و تقدیم جامعه علمی و حدیث پژوهان عزیز کرده است. این گروه، در مسیر غنی سازی متون حدیثی و تولید نرم افزارهای کتابخانه ای و معجم های موضوعی، مراتب موفقیت خود را ثابت نموده و در حال حاضر، جدیدترین محصول این گروه، «کتابخانه جامع احادیث شیعه و اهل سنت - نسخه 2» را - که از آن به عنوان تجمیع 2 یاد می شود - تولید و عرضه عمومی کرده است. این محصول، به لحاظ گذر از عادت مستمر و آیین نامه ای مرکز در تولید محصولات حدیثی صرفا امامی مذهب، برای نخستین بار گام جدید و بلندی در غنی سازی حجم گسترده ای از متون حدیثی اهل سنت برداشته تا بتواند با فراهم سازی بستر مطالعات تطبیقی بین المذاهب و ایجاد امکانات و دسترسی های پژوهشی به کاربران، نقشی جدید و متفاوت ایفا کند. این نوشتار، به توضیح و معرفی محتوای علمی این نرم افزار و نوآوری های پژوهشی آن پرداخته است.

مدرنیته ای که ارمغان نگاه مادی صرف به انسان و جهان است، بشر امروز، به ویژه غربیان را با بحران های روانی گوناگون مواجه کرده است. نگاه نقدی دانشمندان غربی به فناوری زدگی و ماشینی شدن زندگی، و نیز ایجاد مراکز معنادرمانی برای رفع معضلات ناشی از زندگی مادی انگارانه صرف در میان غربیان، روی آوردن مردم به ادیان شرق مانند ذن و بودیسم، راه اندازی مکاتب عرفانی و معنویت های ساختگی، از نشانه های تلاش غرب برای رهایی از بحرانی است که دامنگیرش شده است. در چنین وضعیتی، معرفی اسلام به مثابه دین آسمانی که برای سعادت انسان برنامه ای مدون دارد، پذیرش بیشتری خواهد داشت. در این مقاله، نقش فضای مجازی در معرفی اسلام به جوامع غرب با توجه به نامه های رهبری بررسی خواهد شد.

آنچه در این نوشتار می خوانید، گفت وگویی است که با حجت الاسلام والمسلمین سید جلال الدین بختیاری، مدیر محترم گروه فقه و اصول مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی انجام شده است. در این مصاحبه، ضمن اشاره به پیشینه شکل گیری گروه فقه و اصول در مرکز و معرفی محصولاتی تولید آن، به برخی چالش های آماده سازی و تولید نرم افزارهای فقهی و اصولی اشاره شده و در پایان نیز چشم اندازها و محصولات در دست اقدام مرکز نور در حوزه فقه و اصول، بررسی شده است. امید که مورد استفاده علاقه مندان و کاربران محترم قرار گیرد.

نرم افزارها و برنامه های ویژه تلفن همراه، بخشی از تولیدات کاربردی مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی است که پاسخگوی نیازهای گروهی از کاربران و محققان در دسترسی به متون اسلامی و انسانی است. این نوع از برنامه ها، به دلیل ویژگی های کارآمد و مفیدی مانند: دسترسی آسان و همگانی، تولید زودهنگام و کم هزینه، کاربری ساده و زودیاب، همه پسندی، حجم اندک و نیز راحتی در نصب و حذف برنامه، از استقبال عموم کاربران برخوردار است. ازاین رو، مرکز تحقیقات نور با تولید این نوع از نرم افزارها در بستر سیستم عامل های اندرویدی، در نشر و گسترش معارف اسلامی در فضای مجازی، نقش موثری ایفا نموده است. در نوشتار حاضر، جهت آشنایی بهتر خوانندگان با این دست از تولیدات نور، طی دو بخش، این محصولات را معرفی می نماییم.

پانزدهمین جلسه از سلسله نشست های علوم اسلامی انسانی دیجیتال با عنوان «تاریخ از نگاه اهل بیت (علیهم السلام)؛ ارایه و تحلیل آن در بسترهای دیجیتال» در تاریخ 19 اردیبهشت 1402 در سالن اجتماعات مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور) برگزار گردید. در این جلسه، ابتدا پروژه تحقیق بر روی کتاب بحارالانوار، برای استخراج مباحث مربوط به تاریخ از نگاه اهل بیت (علیهم السلام)، توسط ارایه کنندگان از گروه تاریخ دانشگاه باقرالعلوم (علیه السلام) تبیین شد. در ادامه، ناقدان و کارشناسان مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، به بیان نکاتی چند در حوزه های محتوایی و فنی مرتبط با این پروژه پرداختند و در پایان، به سوالات و نظرات ناقدان و حضار جلسه پاسخ داده شد. آنچه در ادامه از نظر می گذرد، مهم ترین نکات مطرح شده از سوی اساتید و کارشناسان این نشست است که امید است مورد توجه خوانندگان و علاقه مندان این نوع مباحث، قرار گیرد.

چهاردهمین نشست از سلسله نشست های علمی علوم اسلامی انسانی دیجیتال، با موضوع «رشد علم و اخلاق پژوهش» در تاریخ 14 اسفندماه 1401ش در مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی برگزار گردید. در ابتداء جلسه، آقای دکتر نیکنام به عنوان دبیر نشست، ضمن تبریک اعیاد شعبانیه و خوشامدگویی به میهمانان، ریاست پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران آقای دکتر محمد حسن زاده را معرفی نمود. ایشان، استادتمام علم اطلاعات و بحث دانش شناسی و عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس است. در رزومه علمی و سوابق اجرایی دکتر حسن زاده آمده است: عضو کمیته علوم انسانی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور، عضو کمیته داوران جشنواره بین المللی فارابی، رییس انجمن ارتقاء کتابخانه های عمومی ایران، مدیرمسیول و سردبیر و عضو هییت تحریریه بیش از ده نشریه علمی - پژوهشی، دبیر کمیته برنامه ریزی رشته در شورای برنامه ریزی آموزش عالی، استاد سرآمد آموزشی دانشگاه تربیت مدرس در سال 1401، پژوهشگر برتر دانشگاه تربیت مدرس در سال 1399 و برگزیده جشنواره بین المللی فارابی. در این نشست همچنین، جناب آقای دکتر فرهاد شیرانی، عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران نیز حضور داشت. ایشان دانش آموخته دکترای تخصصی مدیریت با گرایش مدیریت دانش از دانشگاه تکنولوژی مالزی است. هم اکنون به عنوان استادیار پژوهشکده فناوری اطلاعات در گروه پژوهشی کسب وکار الکترونیک در پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات مشغول به فعالیت است. از جمله سوابق مدیریتی ایشان، عبارت است از: رییس کتابخانه، مدیریت اسناد و اطلاعات، معاون اطلاع رسانی پژوهشگاه و رییس مرکز اطلاعات مدارک علمی ایران. ایشان مقالات متعددی در موضوعات مختلف مدیریت اطلاعات و دانش کارآفرینی، دانش آرشیوهای الکترونیکی و کسب وکارهای دانش بنیان و... دارد. آنچه در این نوشتار می آید، خلاصه ای است از مطالب و مباحثی که در این نشست علمی مطرح شده است.